De spijsvertering volgens de Ayurveda (Agni, Pitta dosha)

De spijsvertering volgens de Ayurveda
(Agni, Pitta dosha)

Door Margaretha den Dekker

Introductie over de spijsverteringsfunctie van Agni en de Pitta dosha:

Het woord Agni komt uit het Sanskriet en kun je letterlijk vertalen naar vuur. In de Ayurveda is Agni meer dan de letterlijke betekenis van vuur want Agni functioneert in je lichaam als het levensvuur dat zorgt voor je levensadem, spijsvertering, stofwisseling, een goede gezondheid, vitaliteit, lichaamswarmte, mentale inspiratie, enthousiasme en je levensduur. Wat betreft je spijsvertering en stofwisseling zijn er 13 soorten Agni die onderverdeeld kunnen worden in 3 groepen die kort gezegd verantwoordelijk zijn voor de  diverse fasen en processen in het verteren en omzetten van je voedsel in bruikbare energie, voedingsstoffen en bouwstoffen in je lichaam. (Voor meer informatie en details over de 13 soorten Agni en de onderverdeling in de 3 groepen kun je vinden in de Ayurvedische geschriften).

Een gezonde en gebalanceerde spijsvertering wordt Sama Agni genoemd en kenmerkt zich door een optimale vertering van je voedsel, een goede opname van voedingsstoffen uit je voeding, een gezond werkende stofwisseling en afvoer van afvalstoffen uit je lichaam. Je Sama Agni kan door bepaalde voeding en leefstijl gewoonten en door de kwaliteit van je drie dosha's beïnvloed worden*. De drie dosha's genaamd Vata, Pitta en Kapha zijn de drie fundamentele energieën in je lichaam die bestaan uit de volgende vijf elementen: Ether/Ruimte, Vuur, Aarde, Water en Lucht waarvan  je lichaam een eigen samenstelling heeft ook wel je constitutie of lichaamstype genoemd. Je constitutie of lichaamstype zorgt voor bepaalde eigenschappen en karakteristieken op lichamelijk en geestelijk niveau. Klik hier om meer te weten te komen over de drie dosha's.

Van de drie dosha's bestaat de Pitta dosha uit de elementen Vuur (Agni) en een klein beetje uit Water (Jala) en is in je lichaam de transformerende kracht die je hormonale en enzymatische activiteiten van je lichaam bestuurt en heerst over het middelste gedeelte van je lichaam. Vandaar dat de Pitta dosha verantwoordelijk is voor het reguleren van je spijsvertering, stofwisseling en je lichaamstemperatuur. Hierin is Agni niet hetzelfde als de Pitta dosha alhoewel ze beiden wel de functie hebben voor het reguleren van je spijsvertering, stofwisseling en je lichaamswarmte. Je kunt de Pitta dosha beschouwen als de houder of container en Agni als de inhoud van de houder of container. 

* Volgens de Ayurveda zijn er 4 type spijsverteringsprocessen: Sama Agni (gezonde en gebalanceerde spijsvertering), Visham Agni (spijsvertering die door Vata dominantie wordt beïnvloed), Tikshna Agni (spijsvertering die door Pitta dominantie wordt beïnvloed), Manda Agni (spijsvertering die door Kapha dominantie wordt beïnvloed)   

Wat kan er mis gaan en welke spijsverteringsklachten kunnen er optreden:

Lichamelijk niveau:
Wanneer je spijsvertering Agni/vuur niet voldoende zijn functie kan uitvoeren in het verteren van je voedsel dan kunnen er afvalstoffen in je lichaam ontstaan die bepaalde symptomen en klachten kunnen veroorzaken zoals vervuiling en verstopping in je darmen, de afzetting van vet in je aderen, ophoping van afvalstoffen in je lichaam en daardoor het mogelijk ervaren van diverse spijsverteringsklachten, hoofdpijn, migraine, vermoeidheid, huid onzuiverheden en een verlaagd immuunsysteem. De kwaliteit van je spijsverteringsvuur kan beïnvloed worden door je voeding en leefstijlgewoonten en je drie dosha's die van nature de eigenschap hebben om snel uit evenwicht te kunnen raken. Bijvoorbeeld de Vata dosha die bestaat uit de elementen Lucht (Vayu) en Ether (Akasha) is de bewegende kracht in je lichaam die vanaf je navel over je onderlichaam heerst. Vanuit de bewegende kracht van je Vata dosha die in nauwe verbinding staat met je zenuwstelsel reguleren ze samen de bewegingen in je lichaam en je levenskracht. Wanneer je Vata dosha uit balans is geraakt dan kun je last krijgen van een onrustige spijsvertering, opgeblazen buik, winderigheid en verstoppingen. De Pitta dosha die bestaat uit de elementen Vuur (Agni) en een klein beetje uit Water (Jala) is de transformerende kracht in je lichaam die je hormonale en enzymatische processen bestuurt en heerst over het middelste gedeelte van je lichaam. Vandaar dat je Pitta dosha zorgt voor het reguleren van je spijsvertering, stofwisseling en je lichaamstemperatuur. Wanneer je Pitta dosha uit balans is geraakt dan kun je last krijgen van een droge keel, brandend maagzuur, zure oprispingen, maagslijmvlies ontsteking en dikke darmslijmvlies ontsteking. De Kapha dosha die bestaat uit de elementen Aarde (Prithivi) en Water (Jala) is de stabiliserende kracht van je lichaam die structuur en stabiliteit aan je lichaam geeft. Daarnaast zorgt je Kapha dosha ervoor dat je gewrichten gesmeerd en je huid zacht en soepel blijven. Wanneer je Kapha dosha uit balans is geraakt dan kun je last krijgen van een trage en moeizame spijsvertering, verminderde eetlust, slijmophoping, vochtophoping, diabetes en overgewicht.

Mentaal en emotioneel niveau:
Agni zorgt niet alleen voor het verteren van je voedsel maar ook voor het verteren van alles wat je mentaal en emotioneel tot je neemt. Vandaar dat negatieve gedachten en  emoties je Agni kunnen verstoren en je bepaalde symptomen en klachten kunnen geven. Omdat de kwaliteit van Agni beïnvloed kan worden door de drie dosha's kunnen de type mentale en emotionele klachten ook gerelateerd worden aan een onbalans in een van de dosha's. Bijvoorbeeld een Vata onbalans kan zich uiten in nervositeit, angst, onrust, eenzaamheid en isolatie. Een Pitta onbalans kan zich uiten in prikkelbaarheid, boosheid, jaloezie, afgunst, oordelende houding, concurrentie strijd en heerszucht. En een Kapha onbalans kan zich uiten in hebzucht, bezitterigheid, verdriet, onverschilligheid en depressiviteit. Andersom kan het ervaren van deze mentale en emotionele klachten op hun beurt je Agni verstoren met eerder genoemde lichamelijke, mentale en emotionele klachten .

Natuurlijke voeding en leefstijltips voor een sterk spijsverteringsvuur/Agni:

Algemene natuurlijke voeding en leefstijl tips:

1. Vermijd moeizaam verteerbare voedingsmiddelen zoals geraffineerde suiker en olie houdende producten, gefrituurd voedsel en kant en klare producten:
Het eten van moeizaam verteerbare voedingsmiddelen vragen onnodig veel energie van je spijsverteringsvuur en Agni om klachtenvrij te kunnen worden verteerd en uit je lichaam te kunnen worden verwijderd.
2. Neem de tijd en ruimte om je maaltijden te nuttigen vrij van mentale en emotionele afleiding:
Je spijsverteringsvuur en Agni verteert niet enkel je fysieke voeding maar ook alles wat je tot je neemt op mentaal en emotioneel niveau. Neem dan ook de tijd en ruimte om je maaltijden te nuttigen vrij van mentale en emotionele afleiding zoals informatie en beelden via de televisie, kranten, sociale media, mentaal zware gesprekken en emotioneel geladen gesprekken.  
3. Verwerk met regelmaat verwarmende en stimulerende kruiden en specerijen in je maaltijden om je spijsverteringsvuur en Agni aan te kunnen wakkeren en op peil te kunnen houden:
Door het verwerken van verwarmende en stimulerende kruiden en specerijen in je maaltijden kun je je spijsverteringsvuur en Agni aan wakkeren en op peil houden om daarmee je spijsvertering te kunnen stimuleren en ondersteunen. Je kunt hiervoor energetisch hete kruiden en specerijen gebruikten zoals oregano, knoflook, gember, chili en kaneel of minder hete verwarmende specerijen en kruiden zoals korianderzaad, komijn, kruidnagel, basilicum, rozemarijn en laurier. Houd in je keuze in het verwerken van kruiden en specerijen in je maaltijden rekening met je lichaamstype en je gezondheidssituatie.  
4. Zorg voor een volledige in en uit ademhaling:
Agni zorgt naast je spijsvertering en stofwisseling in je lichaam ook voor je levensadem. Je kunt daardoor via je ademhaling je spijsverteringsvuur en Agni stimuleren en ondersteunen door te zorgen voor een volledige in en uit ademhaling. Namelijk door je te focussen op een volledige in- ademhaling kun je je lichaam stimuleren in de toevoer van energie (voedingsstoffen en voedende energie) en door te focussen op een volledige uit-ademhaling kun je je lichaam stimuleren in de afvoer van energie (afvalstoffen en vervuilde energie). Wanneer je daarbij je rust neemt in de pauze tussen een in en uit ademhaling dan kun je ook beter het evenwicht vinden tussen een in en uit ademhaling en daarmee het evenwicht tussen de aanvoer en afvoer van energie in je lichaam.
5. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging en ontspanning:
Door te zorgen voor voldoende lichaamsbeweging kun je de circulatie van energie en daarmee de circulatie van je spijsverteringsvuur en Agni in je lichaam stimuleren en verbeteren. Wanneer je daarbij zorgt voor voldoende ontspanning dan kun je je spijsverteringsvuur en Agni ook meer de ruimte geven om in rusttoestand hun spijsverteringsfuncties uit te kunnen voeren.

Meer specifieke natuurlijke voeding en leefstijl tips afhankelijk van je dominerende dosha of dosha onbalans:

1. Vata dominerende dosha:
Wanneer je een Vata dominerend lichaamstype hebt of wanneer je last hebt van een Vata dosha verstoring dan kun je snel last krijgen van onrust, koude en droogte in je lichaam. Eet daarom regelmatig en op vaste tijdstippen een middelgrote maaltijd en gebruik het liefst warme en bevochtigende kooktechnieken zoals het bereiden van soepen, pappen en stoofgerechten met natuurlijke voedingsmiddelen met de zoete, zure en zoute smaak.
2. Pitta dominerende dosha:
Wanneer je een Pitta dominerend lichaamstype hebt of wanneer je last hebt van een Pitta dosha verstoring dan kun je snel last krijgen van irritaties, overmaat en hitte in je lichaam. Eet daarom op tijd en op vaste tijdstippen je maaltijden en gebruik het liefst warme, bevochtigende en verfrissende kooktechnieken zoals het bereiden van soepen, pappen, stoofgerechten en stoomgerechten natuurlijke voedingsmiddelen met de zoete, bittere en  samentrekkende/wrange smaak.
3. Kapha dominerende dosha:
Wanneer je een Kapha dominerend lichaamstype hebt of wanneer je last hebt van een Kapha dosha verstoring dan kun je snel last krijgen van een moeizame spijsvertering, vochtophopingen en koude in je lichaam en overwicht. Eet daarom kleine maaltijden en maak het liefst gebruik van warme en droge kooktechnieken zoals stoven in weinig kookvocht, bakken in de pan en oven met natuurlijke voedingsmiddelen met de scherpe, bittere, samentrekkende/wrange en zure smaak.

Wil jij weten wat jouw lichaamstype is?
Doe dan de volgende lichaamstype test voor een snelle indicatie:

'Wat is mijn lichaamstype?'

---

* Heb je een vraag  over natuurlijke voeding en leefstijl in het versterken en ondersteunen van je spijsverteringsvuur en Agni? Stuur me dan je vraag naar: margaretha@selfhealingsuperfoods.com

* Heb je behoefte aan een persoonlijk consult voor meer inzicht in de oorzaken en oplossingen van je gezondheid en/of welzijnsklachten? Met praktische natuurlijke voeding en leefstijltips? Afgestemd op jouw lichaamstype en leefsituatie? Klik dan hier voor meer informatie en aanmelding

Bedankt voor het lezen en delen van dit artikel: